گروه کوهنوردی و طبیعت گردی اوج فرخ شهر

 یکی از گربه سانان قشنگ جهان پلنگ است که کوچکترین حیوان در میان چهار گربه ی بزرگ رده ی Panthera است . شیر ، ببر و جگوار دیگر گربه های این رده هستند . پلنگ نسبت به شیر ، ببر و جگوار پراکندگی ، جمعیت و وضعیت حفاظتی بهتری دارد . شبیه به جگوار است اما کوچکتر و لاغرتر است . موفقیت بالای این گونه در حیات وحش به قابلیت های شکارگری فرصت طلبانه اش و انطباق پذیری اش با زیست گاه های مختلف بستگی دارد . امکان دویدن با سرعت 85 کیلومتر در ساعت ، توانایی بی نظیرش در بالا رفتن از درخت حتی در حالی که لاشه ی بزرگی را حمل می کند و توانایی استتار فوق العاده از قابلیت های بارز پلنگ است . پلنگ ترکیبی از سرعت ، چابکی ، انعطاف و قدرت است و می تواند خود را با طعمه ها و مناطق گوناگون وفق دهد . شنوایی پلنگ 2 برابر انسان است و در نور ملایم ، شش برابر بینایی اش بهتر از انسان است . پلنگ ها بسیار مقتدرند . آنها بر خلاف سایر پستانداران ، در هنگام احساس خطر به سرعت فرار نمی کنند . بلکه بسیار مقتدرانه می ایستند و بعد از کمی نگاه کردن به منبع خطر ، به آرامی دور می شوند .

مشخصات :

تمام پوست پلنگ دارای خال های گرد و تو خالی گل مانند است . پلنگ نسبت به دیگر گربه ها پاهایی کوتاه ، بدنی کشیده و جمجمه ای بزرگ دارد . طول بدن پلنگ 110 تا 190 سانتی متر ، دمش 60 تا 110 سانتی متر و ارتفاع بدنش 45 تا 70 سانتی متر است . وزن پلنگ های جهان بین 30 تا 100 کیلوگرم متفاوت است .

زیست گاه :

زیستگاه او از جنگل های بارانی تا بیابان ها متغیر است . هر کجا آب و طعمه های مطلوب باشد ، پلنگ هم وجود دارد . این جانور گسترده ترین پراکندگی را در بین تمام گربه سانان بزرگ جهان دارد . پلنگ در مناطق جنگلی ، بیابانی ، استپی ، تپه ماهوری و کوهستانی تا ارتفاع 4 هزار متر زندگی می کند . شناگران خوبی هستند ولی مانند ببر علاقه به آب ندارند . 

قلمرو و گروه :

پلنگ ها مانند ببرها گروه ندارند و جداگانه زندگی می کنند . اما مانند اکثر جانوران گوشتخوار دارای قلمرو هستند . اندازه ی قلمروی پلنگ به عوامل گوناگونی چون جنسیت ، سن ، غنی بودن محل زندگی از نظر طعمه و حضور یا نبود شکارچیان بزرگ دیگر در آن بستگی دارد . پلنگ ها به طور مداوم به اطراف قلمرو خود سرکشی می کنند و سراسر مرزهای آن را با نشانه های گوناگون مانند پشته کردن خاک ، پنجه کشیدن بر روی درخت و ریختن سرگین با بوی خاص یا پاشیدن ادرار با حجم کم روی جای پنجه کشی بر درخت و روی محل پشته کردن خاک یا روی قسمت های انتهایی گیاهان و بوته ها نشانه گذاری می کنند . پلنگ ها 6 تا 7 روز و وقتی ماده در موسم تولیدمثل است ، گرد هم می آیند .     

زادآوری و مراحل رشد :

جفت گیری پلنگ ها در اواسط زمستان انجام می گیرد و توله ها در بهار به دنیا می آیند . معمولا پلنگ های نزدیک خط استوا در تمام اوقات سال جفت گیری می کنند اما در سایر نقاط زمستان و بهار فصل جفت گیری است . دوره بارداری پلنگ 90 تا 112 روز است . در هر زایمان ۲ تا ۳ توله و گاهی 6 توله به دنیا می آید . نرها پس از 18 ماه به دنبال قلمرو خود می روند و ماده ها پس از 2 سال مادر را ترک می کنند . اگرچه بیشترشان همچنان در نزدیکی مادر می مانند . بلوغ جنسی پلنگ از 2 تا 3 سالگی است . پلنگ ها 12 سال در حیات وحش و 20 سال در اسارت زندگی می کنند . عمر پلنگ های نر بیشتر از ماده هاست .

رژیم غذایی و شکار :

پلنگ تقریبا از هر حیوانی که بتواند شکار کند ، تغذیه می کند . پلنگ با کمین کردن در مسیر طعمه ، همراه با دویدن و پرش ناگهانی شکار می کند . شاید پلنگ در میان گربه های بزرگ بهترین کمین کننده باشد . پلنگ علاوه بر بینایی بسیار قوی ، ویژگی های منحصر به فردی هم دارد که می تواند با اتکا به این ویژگی ها هر وقت اراده کند به شکار هر جانوری بپردازد . مثلا موهای نرم پای پلنگ که باعث خفه شدن صدای گام برداشتن او می شود . یا موهای ریز داخل گوش های پلنگ که در مقابل جریان باد حساسیتی فوق العاده دارند . این موها کوچکترین تغییر جهت باد را مشخص می کنند و پلنگ می فهمد که در صورت تغییر ندادن مسیرش ، طعمه بویش را می فهمد و فرار می کند . پلنگ ها مانند پراکندگی وسیعشان دارای رژیم غذایی وسیعی نیز هستند . یعنی حتی از روی فهرست طعمه های خورده شده توسط پلنگ تا حدودی می توان فهمید که در آن منطقه چه حیوانات دیگری زندگی می کنند . پلنگ ها با از بین بردن حیوانات ضعیف و پیر در بهتر کردن نسل طعمه ها از نظر ژنتیک نقش مهمی دارند . پلنگان تنها گربه های بزرگی هستند که می توانند شکار خود را به بالای درخت ببرند . 

رابطه با انسان :

پلنگ همیشه یک گام از آدمی جلوتر است و به ندرت می توان او را در طبیعت یافت و به کمتر کسی اجازه می دهد که او را مشاهده کند . بیشتر درگیری هایی که بین آدمی و پلنگ رخ داده به خاطر دخالت آدمی در زندگی پلنگ بوده است . پلنگ هیچ وقت دوست ندارد با انسان در فاصله نزدیک رو به رو شود و اگر نبردی بین این دو اتفاق بیافتد ، پلنگ به دست ها و پاهای انسان حمله می کند که نشانگر دفاع از خود است و خیلی کم اتفاق می افتد که به سر و صورت آدمی حمله کند . چون قصدش مانند ما آدمیان ، کشتن نیست .

انواع گونه ها :

پلنگ های سرتاسر جهان متعلق به 9 زیرگونه اند . این زیرگونه ها عبارتند از : پلنگ آفریقا ،  پلنگ آمور ، پلنگ عربی ، پلنگ هندی ، پلنگ جاوه ، پلنگ شمال چین ، پلنگ هندوچین ، پلنگ سریلانکا و پلنگ ایرانی . گونه های دیگری از پلنگ به نام های پلنگ بلوچستان و پلنگ آناتولی وجود دارند که اطلاعات بسیار کمی درباره آنها موجود است و حتی شاید این دو گونه دیگر وجود نداشته باشند . پلنگ بلوچستان در بلوچستان ایران و قسمت هایی از پاکستان زندگی می کرده است که امروزه دیگر در ایران وجود ندارد . احتمالا در سال های خیلی دور این پلنگ در هند هم می زیسته است . پلنگ آناتولی هم در شبه جزیره آناتولی زیست می کرده است که البته هنوز هم خبرهایی از وجود این پلنگ در کوه های جنوب و جنوب غرب ترکیه به گوش می رسد .

گربه سانی به نام پلنگ برفی در جهان وجود دارد که هنوز مشخص نیست که آیا در گونه های پلنگ قرار می گیرد یا در زیرگونه های دیگر گربه سانان جای دارد . بعضی می گویند این جانور در رده ی پلنگ شکلان است و بعضی ها عقیده دارند باید در دسته ی گربه های کوچک مانند سیاه گوش قرار بگیرد . زیستگاه پلنگ برفی کوه های مرتفع هیمالیاست . وزن پلنگ های برفی بین 27 تا 54 کیلوگرم و اندازه بدنشان 75 تا 130 سانتی متر است . پلنگ برفی قادر است 15 متر بپرد . این گربه ها به خاطر خز زیبا و گرمشان و همچنین به دلیل استفاده از اعضای بدنشان در طب سنتی چینی شکار می شوند . به دلیل خوی مرموز این گربه ، به طور دقیق مشخص نیست که چه تعداد از آنها در طبیعت یافت می شوند اما برآورد می شود تعداد 3500 تا 7000 قلاده پلنگ برفی در طبیعت وجود داشته باشد و 600 تا 700 قلاده هم در باغ وحش های جهان نگهداری می شود . قوچ و میش ، بز کوهی ، گراز ، خرگوش ، سنجاب زمینی ، موش و حیوانات اهلی طعمه های پلنگ برفی را تشکیل می دهند .

پراکنش و آمار :

پلنگ بیشترین پراکنش را در بین تمامی گربه سانان دارد . از علف زارهای گرم و باز آفریقا تا جنگل های حاره ای و مرطوب هند و آفریقا ، کوهستان های سرد و صخره ای خاورمیانه و جنگل های سرد خاور دور روسیه ، محدوده ی پراکنش پلنگ است . پلنگ ها قبلا از آفریقای جنوبی تا شبه جزیره کره در اکثر نقاط آفریقا و آسیا پراکنده بودند . تخریب زیستگاه ها و شکار از مهم ترین علل کاهش تعداد پلنگها است . در دهه 1960 حدود 500000 پلنگ در آفریقا کشته شدند .  امروزه بیشترین تراکم پلنگ در آفریقای جنوب صحرا است . فقط پلنگ های آفریقا در ساوانا و جنگل های بارانی وضعیت خوبی دارند که به راحتی از آنها فیلم برداری می شود و حتی در برخی نقاط مجوز شکار آنها صادر می شود . پلنگ در برخی نقاط به عنوان آفت شمرده می شود . 13 کشور آفریقایی مجوز دارند که به میزان 2590 قلاده ، پروانه شکار پلنگ صادر کنند . در معرض خطرترین پلنگ در جهان ، پلنگ آمور است .

پلنگ آفریقا ( African Leopard ) :

یکی از زیرگونه های فراوان پلنگ ، پلنگ آفریقایی است . به طور متوسط حدود 7000۰0 پلنگ در آفریقا زندگی می کنند . وزن جنس نر به طور میانگین به 60 کیلوگرم می رسد . جنس ماده آن نیز وزنی بین 35 تا 40 کیلوگرم دارد . پلنگ های آفریقایی بسته به مکانی که زندگی می کنند ، جثه های متفاوتی دارند . آنها در مناطق مختلف آفریقا به غیر از بیابانهای شنی زندگی می کنند و بیشتر در شب به شکار می پردازند . آنها تقریبا از تمام پستانداران مانند گراز ، گوزن ، مانگوس ، گورخر ، زرافه ، ایمپالا ، خرگوش و حیوانات اهلی چادرنشینان تغذیه می کنند . همچنین خزندگان ، جوندگان و پرندگان نیز در رژیم غذایی پلنگ آفریقا قرار دارند .

پلنگ آمور یا منچوری ( Amur Leopard ) :

این پلنگ بومی خاور دور روسیه ، شبه جزیره کره و شمال شرقی چین است . در بین تمامی زیرگونه های پلنگ ، این زیرگونه کم ترین جمعیت را دارد . نسل این حیوان در چین و کره از میان رفته است و تنها در مرز روسیه با چین و کره شمالی باقی مانده است . بر اساس سرشماری سال 2007 میلادی ، فقط 14 تا 20 پلنگ بالغ و 5 تا 6 توله پلنگ به زندگی پرخطر خود ادامه می دهند . توسعه شهرها ، ساخت راه ، شکار ، بهره برداری از جنگل و تغییرات آب و هوایی باعث کاهش بسیار بسیار شدید تعداد این گربه ی زیبا شده است . وزن جنس نر پلنگ آمور 32 تا 48 کیلوگرم است و به ندرت وزن 60 تا 75 کیلوگرم مشاهده شده است . وزن ماده ها نیز 25 تا 43 کیلوگرم است . دو نوع گوزن ( سیکا و شوکا ) در کنار خرگوش و گورکن طعمه های اصلی پلنگ آمور را تشکیل می دهند . حدود 300 پلنگ آمور در باغ وحش های روسیه ، اروپا و آمریکای شمالی  زیست می کنند .

پلنگ عربی ( Arabian Leopard ) :

پلنگ عربی یکی از 9 زیرگونه ی پلنگ و کوچکترین آنهاست . وزن جنس نر حدود 30 کیلوگرم و جنس ماده حدود 20 کیلوگرم است . مناطق گوناگون شبه جزیره عربستان ( کوهستان های مدینه و حجاز ، شمال یمن ، کوه های راس الخیمه و شرق امارات ) و شبه جزیره سینا ، مکان زندگی پلنگ عربی است . پلنگ عربی از پستانداران سم دار ، پرندگان و خزندگان تغذیه می کند . این پلنگ در خطر انقراض قرار دارد و طی آمار سال 2006 میلادی تنها 200 قلاده از این گربه در طبیعت وجود دارد . در سال های اخیر مجامعی جهت حفاظت از این پلنگ تشکیل شده است .

پلنگ هندی (  Indian Leopard ) :

این پلنگ در شبه قاره هند و در کشورهای هند ، نپال ، بوتان ، بنگلادش و بخش هایی از پاکستان زندگی می کند . پلنگ هندی در کنار ببر بنگال ، شیر آسیایی و پلنگ برفی یکی از چهار گربه سان بزرگ هندوستان است و گسترده ترین قلمرو را در بین گربه سانان هند دارد . اما خطر ، نسل این پلنگ را تهدید می کند . حیواناتی که سکونت گاه های مشترکی با پلنگ دارند ( مانند شیرها ، ببرها ، خرس ها ، گرگ ها ، فیل های آسیایی ، کفتارها ، سگ های وحشی و ... ) ممکن است توله های پلنگ را به قتل برسانند و ببرهای بنگال و شیرهای آسیایی گاهی ممکن است به یک پلنگ کاملا بالغ حمله کنند . اما مهم ترین خطر انسان ها هستند . سال هاست که این حیوان با کاهش زیست گاه و شکار مواجه است . حمله پلنگ ها به حیوانات اهلی باعث نبرد انسان با پلنگ هندی شده است . از این گربه سان تعداد 9844 قلاده باقی مانده است . برای جلوگیری از بیشتر شدن این تعارضات ، سازمان های مسئول هند برنامه های مختلفی را اجرا کرده اند .

پلنگ جاوه ( Javan Leopard ) :

پوست این پلنگ گاه دارای خال و گاهی سیاه و بدون خال است . تنها زیستگاه این گربه سان جزیره ی جاوه اندونزی است . پلنگ جاوه از پستاندارانی مانند گراز ، انواع میمون ، گوزن و جانوران اهلی همچون سگ ، ماکیان و بز تغذیه می کند . این پلنگ به دلیل جنگل زدایی و گسترش مناطق شهری در جاوه ، در آستانه انقراض قرار گرفته است . امروزه فقط 100 تا 250 قلاده از این پلنگ در جاوه زیست می کند . در سال های اخیر مجامعی جهت حفاظت از این پلنگ در کشور اندونزی راه اندازی شده است .

پلنگ چینی یا شمال چین ( North China Leopard ) :

پلنگ چینی یکی از زیر گونه های پلنگ در جهان است که وزن نر آن 50 کیلوگرم و وزن ماده آن 32 کیلوگرم است . این پلنگ بومی شمال چین است و در مناطق مرکزی و شرقی کشور چین نیز وجود دارد . این گربه سان منزوی از پستاندارانی چون گراز و گوزن و جوندگان و پرندگان تغذیه می کند . این پلنگ در آستانه انقراض قرار دارد .

پلنگ هندوچین ( Indochinese Leopard ) :

پلنگ هندوچین در جنوب شرقی آسیا زیست می کند . به دلیل حضور این گربه در جنوب چین به آن پلنگ جنوب چین هم می گویند . در مورد این زیرگونه اطلاعات زیادی در دست نیست . پلنگ هندوچین در معرض خطر انقراض است و از جمعیت آنها خبر محکمی وجود ندارد . به دلیل قطع درختان و نابودی جنگل ها برای ساخت مکان های مسکونی ، زیستگاه این جانور از بین رفته است . به علاوه شکار غیرمجاز آن برای صادرات به دیگر نقاط باعث کاهش جمعیت این پلنگ شده است . به ندرت امکان دارد که پلنگ هندوچین خارج از مناطق حفاظت شده دیده شود . این گربه سان در کشورهای میانمار ، تایلند ، مالزی ، لائوس ، کامبوج ، ویتنام و جنوب چین زندگی می کند . البته در جنوب چین حضور محسوس تری دارد . جمعیت این گونه بین سال های 1940 تا 1980 میلادی کاهش شدیدی پیدا کرد اما از سال 1996 طرح هایی برای نگهداری آنها در نظر گرفته شد .

پلنگ سریلانکایی ( Sri Lanka Leopard ) :

پلنگ سری لانکایی یکی از زیرگونه های پلنگ در جهان است که تنها زیستگاه او نواحی گوناگون جنگل های سریلانکا ( گرمسیری ، مرتفع یا سرد و خشک ) است . وزن نر این جانور 55 کیلوگرم و وزن ماده 30 کیلوگرم است . پلنگ سریلانکا از پستانداران کوچک و بزرگ مانند گوزن یالدار ، گراز ، میمون ، گاومیش و خزندگان و پرندگان تغذیه می کند . در نواحی کم باران گوزن خالدار غذای اصلی این گربه است . این پلنگ هم وضعیت جالبی ندارد و در آستانه ی انقراض است . امروزه 700 تا 950 پلنگ در سریلانکا وجود دارد .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: